news-details

बच्चालाई नभनौं, ‘तिमी नै सर्वोपरी हौ’

Total Share : 0 Total Views : 0

एक अंग्रेजी पुस्तकमा लेखिएको छ, ‘जब आमाबुबाले बच्चाको आत्मसम्मान बढाउने चक्करमा हरेक कुरा उनकै मर्जी अनुसार गर्ने छुट दिन्छन्, त्यसले बच्चालाई खुसी दिने होइन । बरु, हरेक कुरा आफु अनुसार हुनुपर्छ भन्ने मान्यता विकास हुनपुग्छ । उनीहरु आफुलाई सर्वोपरी ठान्न थाल्छन् ।’

जुन बच्चालाई अनावश्यक तारिफ गरेर हुर्काइन्छ, उनीहरुले ठूलो भएर समस्याको सामाना गर्न सक्दैनन् । यदि उनले सोचेजस्तो सबैकुरा ठिकठाक भएन भने, त्यसलाई झेल्ने क्षमता उनीसँग हुँदैन ।

 


किन यस्तो हुन्छ भने, बाल्यकालमा उनीहरुलाई केवल आफ्नो आवश्यक्ता पुरा गर्न मात्र सिकाइएको छ । त्यसैले ठूलो भएपछि कुनैपनि समस्याको हल गर्ने सामथ्र्य उनीहरुसँग हुँदैन । साथी बनाउने, समस्याको हल गर्ने कुरामा उनीहरुको ढंग पुग्दैन । यस्तो अवस्थामा उनीहरु निराश हुन पुग्छन् । यसले उनीहरुलाई हिनताबोधको सिकार बनाउँछ ।

अब के गर्ने त ? बच्चासँग कस्तो व्यवहार गर्ने ? कसरी उसलाई सही कुरा सिकाउने त ?

बच्चाको आत्मसम्मानमा ठेस पु¥याउनु हुँदैन । तर, यससँगै उनीहरुलाई मेहनत गरेर केही हासिल गर्न पनि सिकाउनुपर्छ । उनीहरुलाई ‘तिमी नै बिशेष हौ’ भन्ने कुराबाट मुक्त राख्नुपर्छ । उसलाई केही गर्न सिकाउनुपर्छ । समस्यासँग जुध्न, हल गर्न सिकाउनुपर्छ । उनलाई अर्काको पनि ख्याल राख्न सिकाउनुपर्छ । यी सबै गर्नका लागि नम्रता आवश्यक हुन्छ ।

बच्चालाई त्यसबेला मात्र तारिफ गरौं, जब उसले वास्तवमै राम्रो काम गरेको छ । कुनै उपलब्धी हासिल गरेको छ । काम गर्ने प्रयास गरेको छ ।

यदि बच्चाले खेलकुदमा प्रगति गरेको छ भने उसलाई ‘स्याबास्’ भन्नुहोस् । बच्चाले यदि पढाइमा कम अंक हासिल ग¥यो भने शिक्षकलाई गाली नगरौं । यस्तो गर्दा तपाईको बच्चा नम्र हुँदैन । बरु, बच्चालाई सम्झाउनुहोस् कि कसरी राम्रो अंक हासिल गर्ने ? जब उसले मिहेनत गरेर केही हासिल गर्छ, तब उसको तारिफ गर्नुहोस् ।

बच्चाले गल्ती गर्छ । स्वभाविक हो । यसको अर्थ यो होइन कि, बच्चाले गर्ने हरेक गल्तीलाई छुट दिनुपर्छ । अर्कोकुरा, बच्चाले गल्ती गर्दैपिछे उसलाई गाली गर्ने भन्ने पनि होइन ।

तर, बच्चाले जानीबुझी कुनै गल्ती गर्छ भने त्यो कुरा उसलाई महसुष गराउनुपर्छ कि, त्यो गलत हो । किनभने त्यस्ता गल्तीहरुमा माफी दिएर पुग्दैन, सुधार आवश्यक हुन्छ । नभए नराम्रो बानीको विकास हुन्छ ।

जस्तो कि, कुनै बच्चाले आफुलाई धेरै जान्ने ठान्छ । यति उसलाई सुधारिएन भने उनमा घमण्ड बढ्छ । दम्भ बढ्छ ।

कतिपय गल्तीहरुमा उनीहरुलाई छुट दिन सकिदैन । त्यो गल्ती महसुष गराउनुपर्छ । गल्ती सुधार्नका लागि मौका दिनुपर्छ । तर, यस्तो कुरा पिटेर, डर धम्की दिएर होइन । महसुष गराएर गराउनुपर्छ ।

बच्चाको सबै इच्छाहरु पुरा गर्दै जाने हो भने, त्यसले बच्चाको बानी बिग्रन्छ । उनीहरुले ठान्छन्, मैले जे सोच्छु, त्यो पुरा हुन्छ । बच्चाले मागेका ति सबै कुरा पुरा गरिदिन आवश्यक छैन । बरु, उसको आवश्यक्ता के हो, त्यो भने पुरा गरिदिनुपर्छ ।

अर्को कुरा, बच्चाको मागहरु पुरा गर्नका लागि अभिभावकलाई कति समस्या छ भन्ने कुरा बुझाउनुपर्छ । हरेक कुरा सजिलै उपलब्ध गराउनु हुँदैन । उनीहरुले मागेको कुरा पुरा गर्नका लागि अभिभावकले कसरी पैसा खर्च गर्नुपर्छ, त्यो पैसा कसरी कमाउनुपर्छ भन्ने कुरा बुझाउनुपर्छ ।

उनीहरुलाई यो कुरा महसुष गराउनुपर्छ कि, सोचेजति सबै कुरा पुरा हुँदैन । सबै कुरा ठिकठाक हुँदैन । कहिले काहिँ अभाव हुन्छ, समस्या हुन्छ । त्यस्ता समस्यासँग कसरी जुध्ने भन्ने कुरा सिकाउनुपर्छ । वा अनुभव गराउनुपर्छ ।

यस्तो कुरा नसोच्नुहोस् कि, बच्चाले कुनै झन्झट सामना गर्नु नपरोस् । किनभने त्यस्ता झन्झटहरुबाट उनीहरुले धेरै कुरा सिक्छन् । झन्झट एवं समस्याको हल स्वयम्लाई खोज्न दिनुपर्छ ।

भनिन्छ, लिनुभन्दा बढी खुसी दिनुमा छ । अरुको दुख, कष्ट, पीर, समस्यालाई बुझ्ने र सहयोग गर्ने तत्परता हुनुपर्छ । र, यस्तो भावना बच्चामा पनि विकास गरिदिनुपर्छ ।

बच्चालाई सधै सहयोगी बन्न प्रेरित गरौं । दयालु बन्न प्रेरित गरौं । अर्काको दुखमा सहयोग गर्न सिकाऔं । यसका लागि तपाईं स्वयम् उदाहरण बन्नुपर्छ ।

बच्चालाई आफुमात्र सर्बोपरी भन्ने मानसिकता त्याग्न लगाउनुपर्छ । उनीहरुलाई व्यवहारिक जीवन कसरी बाँच्ने भन्ने कुरामा अभ्यस्त गराउनुपर्छ । दुखको सामना गर्ने, सुखमा रमाउने, अरुको सहयोग गर्ने बानीको विकास गराउनुपर्छ । अहंकार, दम्भ, झगडालु रवैया हटाउनुपर्छ ।

 

You can share this post!

Total Share : 0 Total Views : 0

प्रतिक्रिया